HayrettinKaraman.net Site Ana Sayfasına Geçiş Facebook Sayfasına Geçiş Twitter Sayfasına Geçiş instagram Sayfasına Geçiş YouTube Sayfasına Geçiş
Siteden rastgele bir sayfa seçer. Hafızadaki önceki sayfaya döner Hafızadaki sonraki sayfaya döner
 

Soru-(461) Gelire Endeksli Senetler Hakkında Değerlendirme

Gelire Endeksli Senetler Hakkında Değerlendirme

TFKB'de 04.11.2008 tarihinde Ges hakkında yapılan toplantıda aşağıdaki görüşü yazıp vermiştim. Karar çıktıktan sonra bazı açıklamalar daha yazdım, tamamını takdim ediyorum:
Gelire Endeksli Senetler:
"Devletin faizle ilgisi olmayan gelir kaynaklarını kiralaması veya geçici hak devri esasına dayanıyor. Bu da meşrudur. Osmanlıda uygulanan iltizam sistemine de benzerliği var. Devletin kâra bir üst bir de alt sınır koyması kamu yararına dayalı olup devletin mesela teşvik işleminde olduğu gibi yetkisi içindedir. Devlet gerekli gördüğünde kâra ve fiyatlara genel olarak da müdahale edebilir.
Bu senetlerin satışında garantiyi (alt ve üst kâr sınırı) devletin veriyor olması bizim için önemlidir. Yani özel bir firma değil, devlet bu garantiyi vermektedir. Devletin yetkisi ve hakları ayrı değerlendirilir.
Bu senedler için tahvil kelimesinin kullanılması hoş olmamakla birlikte bunlar faizle borç vermek anlamına gelmemektedir. Bilakis devletin kendine ait olan ve gelir getiren bir hakkını kiralaması ve belli bir süreliğine devretmesidir.
Genel olarak hisse senetlerinin temettu gelirlerinin içinden –varsa- faiz gelirleri çıkarılmalıdır".
Müsteşarlığın basın bildirisinde şöyle deniyor:
GES'lerin getirileri, Kamu İktisadi Teşebbüsü statüsündeki Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO), Devlet Malzeme Ofisi (DMO), Devlet Hava Meydanları İşletmeleri (DHMİ) ve Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü'nden (KIYEM) Bütçe'ye aktarılan Hasılat Paylarına endekslidir.
Aşağıda ek açıklamalarımı bulacaksınız:
Çıkarılan gelir ortaklığı senetleri, devlete ait herhangi bir gelir(ler) kaynağına ortaklık ifade etmiyor (yani hisse senedi değil). Ancak, gelirler kaynağına bağlı senet alanlara, bu gelirlere endeksli kazanç sağlayacağını vaad ediyor.
Bunu açtığımız zaman şu sonuca ulaşırız:
Mesela devletin TPAO'nun hasılatından payı var. Bu payı senet bedelini peşin ödeyene, senet miktarına göre –o yıl elde edilecek hasılata sahip olması teahhüdü ile- devrediyor.
Peki neye dayanarak, hangi akit şekliyle bunu yapıyor?
Senedi alan, TPAO'nun ortağı değil (şirket akdi yok).
Senedi alana devlet, hasılat hakkını (vergi hakkını) devrediyor.
Problem bu hakkın, alım-satıma, devretmeye konu olup olmaması ile ilgilidir.
Osmanlı'da, XV. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren görülen ve XVI. Yüzyılın başlarından itibaren hızla genişleyen bir iltizam usulü vardı. "Deruhte, tevcîh, füruht, ihale ve teahhüt" adlarıyla da anılan iltizam usulünü Prof. M. Genç şöyle tarif eder: "Devletin, genellikle belirli bir mekanla sınırlı kanuni ve/veya şer'î vergi unsurlarından oluşan bir demeti ifade eden mukataa birimlerini vergilendirmeyi, rekabete açık, ekseriye müzayede ile tespit dilen ve bir bölümü peşin ödenmesi istenen belirli bir yıllık bedel karşılığında, sınırlı bir süre (tahvil) için kârı ve zararı kendine ait olmak üzere kabul edecek mültezimlere, güvenilir bir kefaletle devretmesidir."
Tarifte geçen mukataa kelimesi de Osmanlı'da, "vergilerin belirli bir meblağ karşılığında iltizama verilmesi" ve daha sonra "hazineye ait bir kısım vergilerden oluşturulmuş birer mali birim" manasında kullanılmıştır.
Bu usul şöyle işlerdi: Devlet vergi ve hasılat gelirlerini müzayedeye çıkarır, en fazla verene ihale ederdi. İhaleyi alan (mültezim) ihale bedelinin tamamını veya bir kısmını (toplayacağı vergi ve geliri kısmen karşılayan meblağı) devlete peşin öder, halktan zamanı geldikçe tahsil eder, ödediği ile topladığı arasındaki lehinde fark onun kârı olurdu.
GES uygulamasının buna benzediğini ve meşru olduğunu düşünüyorum.



Buradaki iki mavi çizgi arası içerik site editörünce konulmuştur ve rastgele çıkmaktadır. İçeriğini onayladığımız anlamına gelmez, dikkatli davranın.

  Şu anda sayfası gösterilen kitap.
Önceki Soru
Sonraki Soru
Bütün Soruları Listele
Bütün Soru Konularını Listele
Site Sayfaları
Ana Sayfa
Hakkında
Makaleleri
Kitapları
Soru Konuları
Soru Listesi
Hayrettin Karaman`ın Sohbetleri
Şiirleri
Bestelenmiş ve Seslendirilmiş Şiirleri
Bütün site içeriğinin genel kelime indeksi.
Sitede Arama
Hayrettin Karaman'ın Siteye Son Eklenen Yazıları
E-posta
Siteyi Link ve Kaynak Gösterimi
m.HayrettinKaraman.net Mobil-Metin Versiyonu Hakkında

Facebook Sayfası:

Bulunduğunuz Sayfayı:


 
Sayfa başına gider Siteden rastgele bir sayfa seçer. Hafızadaki önceki sayfaya döner Hafızadaki sonraki sayfaya döner
   
Önceki Soru Sonraki Soru Bütün Soruları Listele Bütün Soru Konularını Listele