HayrettinKaraman.net Site Ana Sayfasına Geçiş Facebook Sayfasına Geçiş Twitter Sayfasına Geçiş instagram Sayfasına Geçiş YouTube Sayfasına Geçiş
Siteden rastgele bir sayfa seçer. Hafızadaki önceki sayfaya döner Hafızadaki sonraki sayfaya döner
 


İslam ve demokrasi tartışmaları

Din ile devleti ve siyaseti birbirinden ayıran, ahlak, yargı, yasama, yürütme ve denetimi kesin olarak dinden bağımsız kılan Batı tipi demokrasi ile İslam'ın uyuşmadığını yazdım, düşüncem ve inancım budur; beğenen katılır, beğenmeyen katılmaz, ama farklı düşünce ve inanca tahammül, barış içinde birlikte yaşamanın önemli şartlarından biridir.
“Müslüman toplumlar ve demokrasi sempozyumu” ile ilgili bir tanıtım yazısında şu satırları okudum:

“…İslam dünyasındaki mevcut durum değerlendirmesi yapılacak, eksikler tespit edilip, demokratikleşmeye inanan Abdulkerim Suruş, Raşit El Gannuşi, Hasan Et Turabi, Ahmet El Katip, Tarık Ramazan gibi isimlerin önerileri ile yeni reçeteler sunmaya çalışacağız… Bu sempozyum sonunda İslam-demokrasi uyuşmazlığını savunan söylemin karşısına entelektüel muhtevaya sahip, derinlikli bir yazın ortaya çıkacaktır. İslam dünyasının kendi içindeki ön yargıların ve İslam dünyasına yönelik ön yargıların kırılmasına yönelik önemli veriler elde edilmiş olacaktır.”

Yine aynı bakış açısı, aynı üstünkörü değerlendirme ve peşin hüküm: “İslam-demokrasi uyuşmazlığını savunan söylemin karşısına entelektüel muhtevaya sahip, derinlikli bir yazın ortaya çıkacaktır.”
Ya Batı tipi demokrasi ile İslam'ı bağdaştıracaksınız veya –bunu yapmazsanız sizin niteliğiniz şudur “entelektüel muhtevadan ve derinlikten yoksun”.

Atıf yapılan kişilerin düşüncelerini özetleyeceğim, ama bu seri yazıya şu “entelektüel”lik ile başlayalım. Birkaç yıl önce (03.02.2011) şöyle yazmıştım:

Entelektüel kelimesine verilen mana birden fazla, sınırları belli ve kesin bir tarifi yok. “Merakı veya mesleği gereği fikir işleriyle uğraşan”, “hür düşünen, bilgili ve kültürlü”, “seçkin”, “derin idrak sahibi”, ”aydın” gibi manalar veriliyor. Osmanlı'dan günümüze bizim kültür havzamızda kullanılan kelimeler içinde bu kelime yok, bizde “âlim, muhakkık, müctehid, ehl-i nazar, mütefekkir, hakîm, mütebahhir, münevver...” kelimeleri kullanılmış ve bu sıfatı taşıyan kimselerin ortak sıfatları yanında farklı özellikleri de olmuştur (sıraladığım kelimelerin karşılıkları arasında ortaklık yanında farklar da bulunmuştur).

Daha çok kullanıldığı manaları göz önüne alarak “entelektüel” kelimesine “bilgili, aklıyla hür düşünen ve düşüncesini hiçbir otoritenin sınırlayamadığı kişi” manası verirsek “Müslüman entelektüel” terkibinde karşılık bakımından problemler olduğunu söylememiz gerekir.

Müslüman ya alimdir (muhakkık ve müctehiddir) veya mukalliddir.
Dinin inanma (iman, itikad) ile ilgili kısmında taklidin (bir alime uymanın, o öyle dedi ve inandı diye öyle deme ve inanmanın) geçerli, sahih, yeterli olup olmadığı tartışılmıştır. Ehl-i sünnetin iki büyük grubundan biri (Eş'arîler), durumu müsait olanlar için taklid yoluyla imanın yeterli olmadığını, Matürîdîler ise “mümin” demek için yeterli olmakla beraber bizzat düşünerek, delillere dayanarak iman etmeyenin günahkâr olacağını ifade etmişlerdir. Eş'arîlerin de aynı görüşte olduğunu ileri sürenler vardır.
Dinin ibadetler ve muamelat kısmında ise Ehl-i Sünnet'in genel kabulü “aciz olanların bir bileni taklid etmesinin” caiz olduğu şeklindedir.

İster iman ister amel konusunda olsun taklid varsa “hür, derin, delile dayalı düşünce” yoktur.

Her iki alanda tefekkür ve ictihad yöntemiyle bilgiye, kanaate, imana ulaşanlara geldiğimizde bunlar için de “aklı, zekayı, tecrübe ve müşahedeyi mutlak otorite kabul eden, vahyin karşısına bunları koyan” manasında entelektüel ve hür düşünce sahibi denemez.

Bir insan aklı başında ve reşid olunca, kendisine ailesi tarafından telkin edilen din üzerinde bizzat düşünürse, kabul etme veya etmeme şıkları eşit olarak iman meselesine yönelir ve tefekküre başlarsa bu noktada hür düşünce vardır. Ya taklid veya tahkik yoluyla bir kere iman ettikten sonra artık müminin tefekkürünü imanı sınırlar, imanın ışığında düşünür, beşer üstü, ilahi bilgi kaynaklarına itibar eder, aklın yetkisini aşan alanlarda doğrudan vahye dayanır, aklın alanında ise vahiy ile aklın verilerini uzlaştırır, vahyi dışlayamaz.

Kendi adıma söyleyeyim:
Ben eğer layık olursam “alim, muhakkık, mütefekkir” olarak vasıflandırılmama itiraz etmem, ama entelektüel libası benim vücuduma uymaz; bu elbiseyi giyersem içim başka dışım başka olur.

13.08.2015



Buradaki iki mavi çizgi arası içerik site editörünce konulmuştur ve rastgele çıkmaktadır. İçeriğini onayladığımız anlamına gelmez, dikkatli davranın.

  Şu anda sayfası gösterilen kitap.
Önceki Makale
Sonraki Makale
Makale Listesi
Site Sayfaları
Ana Sayfa
Hakkında
Makaleleri
Kitapları
Soru Konuları
Soru Listesi
Hayrettin Karaman`ın Sohbetleri
Şiirleri
Bestelenmiş ve Seslendirilmiş Şiirleri
Bütün site içeriğinin genel kelime indeksi.
Sitede Arama
Hayrettin Karaman'ın Siteye Son Eklenen Yazıları
E-posta
Siteyi Link ve Kaynak Gösterimi
m.HayrettinKaraman.net Mobil-Metin Versiyonu Hakkında

Facebook Sayfası:

Bulunduğunuz Sayfayı:



Sayfa başına gider Siteden rastgele bir sayfa seçer. Hafızadaki önceki sayfaya döner Hafızadaki sonraki sayfaya döner
   
Önceki Makale Sonraki Makale Makale Listesi