HayrettinKaraman.net Site Ana Sayfasına Geçiş Facebook Sayfasına Geçiş Twitter Sayfasına Geçiş instagram Sayfasına Geçiş YouTube Sayfasına Geçiş
Siteden rastgele bir sayfa seçer. Hafızadaki önceki sayfaya döner Hafızadaki sonraki sayfaya döner
 


II. RASÛLULLAH'IN DEVRİNDE KAZÂ VE NOTERLİK:
A- KAZÂ:
Rasûlullah (s.a.) hayatı boyunca, diğer vazifeleri yanında kazâ vazifesini de yürütmüş, kendisine intikal eden dâvaları kimi zaman açık vahiy ile, kimi zaman da ictihadı ile hükme bağlamış, adâleti en güzel bir şekilde tevzî eylemiştir. Hükme varırken O'nun, objektif delillere dayandığını göstermesi bakımından şu açıklamaları önem arzetmektedir: "Ben ancak bir beşerim, siz de bana dâvalarınızı getiriyorsunuz, olur ki taraflardan biri delilini daha ikna edici bir şekilde sunar, ben de bu sebeple onun lehine hükmederim; imdi kime, kardeşine (diğer bir müslümana ait, karşı tarafa ait) hakı hükmeder, verirsem sakın onu almasın, ona bir parça ateş vermiş olurum."(79) Hz. Peygamber fiilen hâkimlik etmekle beraber muhâkeme usûlü ve âdabı ile ilgili kaideler koymak ve açıklamalar yapmak suretiyle de İslâm kazâ müessesesinin temelini atmıştır.
İbn Ömer'in verdiği bilgiden anlaşıldığına göre Hz. Ömer'in hilâfetine kadar kazâ vazifesi bütünüyle hâkimlere devredilmemiş, devlet başkanları (Rasûlullah ve ilk halîfe) bu görevi bizzat yürütmüşlerdir. Ancak bu genel durum, bazı konularda ve yerlerde, bazı kişilere hâkimlik (kazâ) görevinin verilmediğni ifade etmemektedir. Nitekim Rasûlullah (s.a.) hayatlarının sonlarına doğru bir sahâbî'ye "Kazâda, bazı işlerde (küçük dâvalarda) benim yerimi al, benim yerime sen muhâkeme ve hükmeyle" buyurmuştur."(80) Medîne'de bazı dâvalar için Medîne dışında ise genel olarak Rasûlullah'ın, ashâbına kazâ görevi verdiğini gösteren vak'alar ve rivayetler vardır:
Ma'kıl b. Yesâr anlatıyor: Rasûlullah (s.a.) bana "filân kimseler arasındaki filân dâvaya bak" buyurdu, ben "muhâkeme etmeyi beceremem yâ Rasûlullah!" dedim, şu cevabı verdiler: "Kasten haksızlık etmedikçe Allah, hâkimin yanındadır, yardımındadır."(81)
Rasûl-i Ekrem, Hz. Alî'yi ve Muâz'ı, hâkim olarak Yemen'e göndermiş ve ikincisine "ne ile hükmedeceğini" sormuştu, Mu'âz'ın sıra ile "Kur'ân-ı Kerîm, Sünnet ve İctihad ile hükmederim" demesi üzerine de tasviplerini ifade buyurmuşlardı.(82)
İki kişi, birbirinden dâvacı olarak Rasûlullah'a (s.a.) gelmişlerdi, Ukbe b. Âmir'e dönerek: "Kalk, dâvaya bak ve hükmünü ver!" buyurdu, Ukbe "Yâ Rasûlullah, bu işe siz benden daha lâyıksınız" deyince "böyle olsa da sen hükmet" diye ısrar ettiler. Ukbe "hangi esasa göre" diye sordu, Allah Rasûlü şu cevabı verdi: "İctihad et, eğer isabet eder, doğruyu tutturursan on sevap alırsın, ictihad eder de hataya düşersen bir sevap alırsın."(83)
İki kardeşe ait bir ev vardı, avlunun ortasına hayvan bağlamak için bir yer yapmışlardı, kardeşler ölünce, geride bıraktıkları vârislerden her biri hayvan ağılının kendilerine ait olduğunu iddiâ ederek Rasûlullah'a başvurdular. Rasûlullah (s.a.) Huzeyfe b. el-Yemân'ı görevlendirdi, (gidip mahallinde keşif yapmasını ve dâvayı hükme bağlamasını istedi), Huzeyfe gitti, yeri gördü, hayvanları bağlama yerleri (ip veya halkalar) hangi tarafta ise bu yerin de onlara ait olduğuna hükmetti. Sonra Rasûlullah'a (s.a.) dönerek yaptığını anlatınca "isâbet etmişsin" cevabını aldı.(84)
Bu dönemde dâva, şifâhî olarak açılır, genellikle mescitte görülür, Kitâb ve Sünnet'te mevcut hüküm ve usûl kaideleri ile ictihada dayanılarak yürütülürdü. Rasûlullah'ın ömrü boyunca verdiği hükümleri toplayan kitap bölümleri ve müstakil eserler vardır.(85)


79. Buhârî, Ahkâm, 20; Müslim, Akdıye, 4.
80. el-Heysemî, Mecmau'z-zevâid, Beyrut, 1967, C. IV, s. 196.
81. Heysemî, age., C. IV, s. 193.
82. Ebû-Dâvûd, Akdıye, 11; İbn Hanbel, Müsned, C. V, s. 230, 236, 242.
83. Dârakutnî, C. IV, s. 203; İbn Hanbel C. IV, s. 205.
84. Dârakutnî, C. IV, s. 229.
85. Bölüme örnek: Heysemî, age., C. IV, s. 203 vd.; kitaba örnek: İbnu't-Tallâ, Muh. b. Ferac (v. 497/1104), Akdıyetu'r-Rasûl.
Rasûlullah devrinde kazâ ve kadılar için bak. Doç. Dr. F. Atar, İslâm Adliye Teşkîlâtı, Diyânet Neşri, s. 39-53.



Buradaki iki mavi çizgi arası içerik site editörünce konulmuştur ve rastgele çıkmaktadır. İçeriğini onayladığımız anlamına gelmez, dikkatli davranın.

  Şu anda sayfası gösterilen kitap.
Bu Kitapta:
Önceki Başlık
Sonraki Başlık
İçindekiler
Site Sayfaları
Ana Sayfa
Hakkında
Makaleleri
Kitapları
Soru Konuları
Soru Listesi
Hayrettin Karaman`ın Sohbetleri
Şiirleri
Bestelenmiş ve Seslendirilmiş Şiirleri
Bütün site içeriğinin genel kelime indeksi.
Sitede Arama
Hayrettin Karaman'ın Siteye Son Eklenen Yazıları
E-posta
Siteyi Link ve Kaynak Gösterimi
m.HayrettinKaraman.net Mobil-Metin Versiyonu Hakkında

Facebook Sayfası:

Bulunduğunuz Sayfayı:



Sayfa başına gider Siteden rastgele bir sayfa seçer. Hafızadaki önceki sayfaya döner Hafızadaki sonraki sayfaya döner
   
Bu Kitapta: Önceki Başlık Sonraki Başlık İçindekiler