HayrettinKaraman.net Site Ana Sayfasına Geçiş Facebook Sayfasına Geçiş Twitter Sayfasına Geçiş instagram Sayfasına Geçiş YouTube Sayfasına Geçiş
Siteden rastgele bir sayfa seçer. Hafızadaki önceki sayfaya döner Hafızadaki sonraki sayfaya döner
 


AKİTLER VE BORÇLAR (UKÛD VE VECÂİB)
İslâm Hukuku'nun muâmelât kısmı; yani asıl hukuk, akitler ile ve bilhassa beyi' (satım akdi) ile başlar. Avrupa Kanunlarında borçlar hukuku başlı başına bir bahis olarak tedvin edildiği halde İslâm hukukçuları buna ait kaideleri beyi' vasıtasıyla açıklarlar.
Fukahâya göre borçlar üç türlüdür:
Birincisi tarafların iradesi dışında bir suç veya fiilden doğar.3
İkincisi yalnız bir tarafın iradesinden doğar.4
Üçüncüsü iki tarafın iradesi, yani bir mukaveleden doğar.
Akitleri kuran unsurlar, "ehliyet, terazi (karşılıklı rıza) ve mevzu"dan ibaret olmak üzere yalnız üçtür.5 Halbuki Roma Hukukunda ve Fransız Medenî Kanununda dördüncü bir unsur daha kabul edilmiştir ki o da illet (cause)dir.6
Aynî akitlerde illet teslim olunan maldır, istikrazda borca girenin taahhüd sebebi kendisine ıkraz edilen maldır, vedîa da bunu kabul edenin taahhüd sebebi kendisine bırakılan (îdâ' olunan) maldır, hibe de illet bağışlayanın (vâhib) buna rızasıdır.
Akdin bir de gayesi (motif) vardır ki akdin sebebinden ibarettir. Ev kiralamakta "oturma maksadı" gibi. Şu halde gaye akdin sebebi, illet ise taahhüdün sebebidir. Gaye akdi yapanın şahsına göre değişir; her müşterinin satın almaktan gayesi başkadır. Amma illet değişmez; her satış akdinde satın alanın taahhüd sebebi, satanın malı teslim etmeyi taahhüdüdür.
Demek oluyor ki burada iki türlü illet vardır:
a) Aklî ve Hukukî (şer'î) illettir; bu neyin illeti ise (ma'lûlü ne ise) onu vücûda getirir. Ancak burada aklî olan ile hukukî olan arasında fark vardır: Birincisi ma'lûlünden (varlığı kendisine bağlı olan şeyden) hiç ayrılmaz; ikincisi bazan ayrılır; muhayyerliklerden birisi bulunan satış akdi buna örnektir.
b) İllet-i gâiye: Bir kimseyi akdi yapmaya sevkeden gaye ve sebeptir.7
İslâm Hukuku'nda akitlerin senede bağlanması hususu, yalnız müddetli borç (deyn-i müeccel) için, "müdâyene" âyetiyle mendûb kılınmıştır (el-Bakara: 2/282).
Şâhidin hazır bulunması da ancak hususî bir önemi hâiz olduğu için nikâhta şart kılınmıştır.
Önceki paragrafta geçen "deyn-i müeccel" de de yine "müdâyene" ayetiyle mendûb (yapılması tercihe şâyan)dır.
Fıkıhta "bulîsa" ismiyle poliçeden, mekruh bir muamele olarak bahsedilmiştir. İmam-ı Şafiî'ye göre havâlenin esası poliçeye uygun düşmekte ise de poliçe, makbul bir karşılıklı nakil (borç nakli) vasıtası olarak tatbik mevkiine konulmamıştır.


3. Bir kimse diğerinin malını kasıtlı veya kasıtsız olarak itlâf etse onu öder.
4. Yalnız kefilin îcabıyla (kefil oldum demesiyle) kefâlet tamam ve nâfiz olur.
5. "Bey'in in 'ikadında rüknü, ehlinden; yani âkıl ve mümeyyizden sudûr etmek ve hükmü kabil olan mahalle muzâf olmak şarttır." Mecelle, mad. 361.
6. Fransa kod sivili (code civille) hükümlerine göre hukukî bir illetin varlığı akdin sahih olması için şarttır. İllet bir taahhüdde bulunan kimsenin taahhüdüdür. İki taraflı bir akitte taraflardan her birinin taahhüdü, diğerinin taahhüdünün illetidir. Meselâ satın alanın semeni (bedeli) vermeyi taahhüd etmesiyle satanın, malı teslim etmeyi taahhüd eylemesi birbirinin illetidir.
7. Roma Hukuku'nda illetin şart olmasından bahsedilmemiştir. Fransa'da illet nazariyesinin mucidi Domat'dır. Bunu Roma Hukuku'nda mevcut bazı hükümlerden çıkarmıştır. Ancak illeti, akdin sahih olmasının şartlarından saymak tafsîlât veren eserlerde açıklandığı üzere hem yanlış, hem de lüzumsuzdur. Bu sebeple Almanya ve İsviçre Kanunları gibi yeni kanunlarda illet şartı yoktur.



Buradaki iki mavi çizgi arası içerik site editörünce konulmuştur ve rastgele çıkmaktadır. İçeriğini onayladığımız anlamına gelmez, dikkatli davranın.

  Şu anda sayfası gösterilen kitap.
Bu Kitapta:
Önceki Başlık
Sonraki Başlık
İçindekiler
Site Sayfaları
Ana Sayfa
Hakkında
Makaleleri
Kitapları
Soru Konuları
Soru Listesi
Hayrettin Karaman`ın Sohbetleri
Şiirleri
Bestelenmiş ve Seslendirilmiş Şiirleri
Bütün site içeriğinin genel kelime indeksi.
Sitede Arama
Hayrettin Karaman'ın Siteye Son Eklenen Yazıları
E-posta
Siteyi Link ve Kaynak Gösterimi
m.HayrettinKaraman.net Mobil-Metin Versiyonu Hakkında

Facebook Sayfası:

Bulunduğunuz Sayfayı:



Sayfa başına gider Siteden rastgele bir sayfa seçer. Hafızadaki önceki sayfaya döner Hafızadaki sonraki sayfaya döner
   
Bu Kitapta: Önceki Başlık Sonraki Başlık İçindekiler