II
İnsan, Kültür, Kimlik

Gecekondu mahallesinde câmiler
İşi gücü müslümanlarla uğraşmak, onlara kusur yamayıp hakaret etmek olan birisi hindi gibi şişinerek cevherler döktürüyor, "Bir gece kondu mahallesinde yirmi tane câmi var, ama bir tane sağlık ocağı yok, okul yok, yol yok...Bu İslâm değildir..." diyor. Geleneğe dayalı bir İslâm anlayışı ve yaşayışı içinde olanlardan, daha doğrusu, kendisi yabancılaştığı için özünden nefret eden nefis kulu sosyete döküntüleri de bu sözleri hararetle alkışlıyorlar. Ne söyleyenin ne de dinleyenin meseleyi, bir de gecekondu sakinlerinden sormaya veya olayı ilmî olarak açıklamak üzere bir araştırma yapmaya ve yaptırmaya niyetleri var. Oturdukları yerden ahkâm kesiyor, belli yerlere mesaj veriyor, şişlerini indiriyor ve parsa topluyorlar.
Şehirlilerin hıyanetleri, ülkeyi iyi yönetmemeleri yüzünden evini barkını, çiftini çubuğunu bırakıp şehre göçen insanlarımız, önce bir barınak, sonra da onun maddî ve manevî değerlerini, özellikle de ahlâkını ve emeğini yemek için ağzını açmış bulunan şehir hayatına karşı bir sığınak arıyor. İmara açık bölgelerde barınak bulması imkânsız olduğu için, yine şehirlilerin hıyanetlerinden (arsa mafyası, oy avcılığı, çıkarcılık) yararlanarak varoşlarda bir yer buluyor, köy kültürüne uygun bir ev yapıyor, manevî sığınak ve tatmin aracı olarak da bir câmi yapma teşebbüsüne geçiyor. Câmiyi sağlık ocağından ve okuldan önce düşünüyor; çünkü onun için câmi bunlardan önemli ve çünkü devlet câmi yapmıyor, okulu ve sağlık ocağını ise seçimler yaklaşınca devlete yaptırtmak mümkün oluyor.
Büyük şehirlerin içinden geçip gecekondu semtlerine ulaşıldığı zaman insan, okumuş yazmış şehirlilerin yaptığı ve içinde oturduğu evler ve mahalleler ile gecekonduları arka arkaya görüp mukayese etme imkânı buluyor. Birincisinde zevksizlik, çevre tahribatı ve bunaltıcı bir yığılma hemen göze çarpıyor. Bahçe içinde yapılmış güzelim evler yıkılmış, asırlık ağaçlarlar kesilmiş, arsayı azamî para getirecek şekilde kullanabilmek için bir karış yeşil alan bırakılmamış, zevksiz ve asaletsiz bir mimarî (!), park yok, bahçe yok, kaldırım yok, gezi yeri yok, yeterli yol yok, araç parkı yok, câmi yok... Gecekondularda basit, fakat sıcak ve insancıl Anadolu evleri var, her birinde küçük de olsa bir bahçe var; kavak, söğüt ve çiçekler var, minareler var...
Bunların hangisi daha insanî ve daha İslâmî?
Sağlık ocağı yokmuş, okul yokmuş; bunların sorumlusu gecekondu sakinleri mi yoksa devletin gelirinin yarısından fazlasını faizcilere vererek hazineyi her geçen gün biraz daha iflasa sürükleyen, en hayatî yatırımları askıya alan yöneticiler mi? Devlete tefeci faizi ile borç verip milletin kesesinden geçinen faizcilere bir yılda ödenen faiz ile kaç okul ve kaç sağlık ocağı yapılabileceğini düşünmek ve bunu yapmayanları kınamak yerine yoksul gecekondu sakinlerini câmi yapıyorlar diye İslâm'ın dışına atmak insaf ile, İslâm ile nasıl bağdaşıyor? Lüks semtlerdeki okulları ve sağlık ocaklarını buralarda oturanlar mı câmiye tercih ederek yapıyorlar? Hayır! Onlar ne câmi yapıyorlar, ne de okul. Okulu, sağlık ocağını devlete yaptırıyorlar, câmi ise akıllarına bile gelmiyor. Bu semtlerde yükselen minareler görüyorsanız bilin ki, bunları da yapanlar henüz yeterince kentleşmemiş insanlarımızdır.
Asker sivil bazı şahıslar zaman zaman ortaya çıkıp bu terâneyi okurlar, halkı câmi yaptıkları, okul yapmadıkları için kınarlar. Bir kere bu tesbit doğru değildir; halkımız okul da yapmaktadır. Ancak câmi yapmak için mevcût manevî ihtiyaç ve teşvikler okul için yoktur; çünkü -dindar halka göre- okulun millî unsurları ve özellikle manevîyatı eksiktir. Orada Kur'an okunmaz, isteyenlerin namaz kılmaları için mekân bulunmaz, din eğitimi yoktur, başını örten öğrenciler ve öğretmenlere okuma-okutma hakkı tanınmaz...
Kendilerine göre bir İslâm uydurup ruhbanlığını da üslenerek dilediklerini İslâm içine sokan, beğenmediklerini de ondan dışlayan beylere bir kere de meseleye halkın ve bizim bakış açımızdan yaklaşmalarını tavsiye ediyoruz.