Soru-(501) Başörtülü bayanların yaşantıları, hakları ve ödevleri hakkında bir ropörtaj

Başörtülü bayanların yaşantıları, hakları ve ödevleri hakkında bir ropörtaj

Soru:
Son dönemlerde başörtülü bayanlar ve yaşantıları hakkında bir sürü şey yazılıp-çizildi. Karşı mahallenin kadınları ismi ile özellikle gündemde olan bu bayanların kılık-kıyafetlerinin özellikle gündeme getirildiği bu zamanlarda biz onların neden bu şekilde giyindiğini, bu kadınların İslam hukuku açısından sahip oldukları hakları... gibi sorulara merak edenler için ilmi açıdan cevap aradık:
Örtünmenin amacı nedir? Yani Kur'an-ı Kerim'de Allah-u teala müslüman kadınların örtünmelerine gerekçe olarak neyi göstermektedir?

Cevap:
Müminler gerekçelere değil, ilahi emre itaat ederler. Gerekçeler her zaman açıklanmaz, açıklandığı zaman da her defasında bütün gerekçeler açıklanmaz; bir kısmının –duruma ve ihtiyaca göre- altı çizilir.
Mümin bir kadın örtünme emrini yerine getirir. Niçin sorusunun cevabı üzerine kitaplar yazılmıştır. İlla da bir şey söylemek gerekirse başörtüsü kadının özgürlüğünün, özgür iradesiyle Allah'a itaatının, iffetli yaşama azminin, başkalarının iffetini tehlikeye atmama hassasiyetinin… sembolüdür, aracıdır.


Soru:
İslam dininin kurallarına göre müslüman bir bayanın evinin dışında ve içinde ne şekil giyinmesine izin verilmiştir?

Cevap:
Müslüman bir kadın evinin içinde veya dışında "nâmahrem" denilen yabancılara (kocası ve nikah düşmeyen akrabası dışında kalan kimselere) karşı, örtmesi gereken yerlerini, içini göstermeyecek ve organı tam olarak şekil bakımından yansıtmayacak bir nesne (örtü, giysi) ile örtecektir.
Evinin içinde nerelerini örtüp nerelerini açıkta bırakacağı konusu, yanında bulunanların yabancı olup olmadıklarına, yabancı (nânahrem) değil iseler koca mı, diğer akraba mı, kadın mı, erkek mi oluşlarına göre değişir. Bir örnek vermek gerekirse kocasının yanında örtmesi farz, açması haram olan hiçbir yeri yoktur. Diğer yakınları ile ilgili sınırlar ilmihal kitaplarında (Benim Helaller ve Haramlar kitabımda da) vardır.


Soru:
Kadının kıyafetinin ölçüsü nasıl olmalıdır? Din buna bir sınır koymuş mudur?

Cevap:
Din kıyafet konusunda bir sınır koymamıştır, dinin ilgilendiği alan, avret denilen yerlerin uygun bir şekilde örtülmesi ile ilgilidir.
Kadının erkelere mahsus elbiseleri giymemesi, eteklerin yerlerde sürünmemesi gibi konular, örtünme ile ilgili değildir; bunların başka gerekçeleri vardır.


Soru:
İslam hukukuna göre kadın ve erkek eşit haklara sahip midir? Değillerse aradaki farklar nelerdir?

Cevap:
Haklar "insan olmaya bağlı" ve "ehliyete, liyakata" bağlı olmak üzere ikiye ayrılır. İnsan olmaya bağlı haklarda kadın ile erkek eşittir. Liyakat ve ehliyete bağlı haklarda, hem kadın-erkek, hem de kadın-kadın, erkek-erkek arasında farklılıklar olabilir.
İnsanların sıkça sordukları "mirasta kızın payının, oğulun payının yarısı kadar olması" konusunda İslam'ın kurduğu denge unutulmaktadır. Bir baba ölse, bir oğlu bir de kızı kalsa, mirasının üçte ikisini oğlu, üçte birini kızı alıyor; ama İslam erkeklere "aileye ve gerektiğinde akrabaya" nafaka temini, evleneceği kadına mehir verme yükümlülüğü, yakından uzağa akrabanın kaza yapıp insan öldürmesi veya yaralaması durumunda ödenecek diyete katılması, cihad görevi gibi öyle mali (mal ile ödenecek, yapılacak) ödevler veriyor ki, sonunda kız daha kârlı çıkıyor.


Soru:
Müslüman bir bayanın yabancı bir erkekle olan ilişkisinin sınırları nelerdir?

Cevap:
Bu sınırı, örtünme ve âdab dışında ihtiyaç ve zaruret belirler; ihtiyaç ve zaruretin dışına çıkınca sakıncalar başlar.


Soru:
İslam dini kadına çalışma hakkı veriyor mu? Eğer veriyorsa kadının çalışması hangi şartlarda ve durumlarda söz konusudur?

Cevap:
İslam dini kadının çalışmasına izin veriyor. Kadının çalışması için buna zaruretin bulunması gerekmiyor. Kadının istemesi, kadının veya ailenin ihtiyaç duyması, toplumun ihtiyacı gibi sebeplerle kadın çalışacaktır. Ama müslüman kadın, geçinmek ve yaşamak için çalışmak mecburiyetinde değildir; onun nafakası her hal ve kârda garanti altına alınmıştır. Koca izin vemezse durum hakemlere götürülür ve onların kararına uyulur. Bu da sonuç vermiyorsa boşanma devreye sokulabilir.


Soru:
İslam aile hukukuna gore müslüman kadının boşanma hakkı var mıdır?

Cevap:
İslam Hukukuna göre evlilikte, kocasından dolayı rahatsız, mutsuz, mağdur olan kadın, mahkemeye veya hakemlere başvurarak boşanma talep eder ve haklı gerekçeleri varsa amacına ulaşır.


Soru:
İslam'da miras konusu üzerinde çeşitli tartışmalar yapılıyor. İslam hukuk kurallarına göre kadının mirastan hakkı ne kadardır? Bazı kesimlerin iddia ettiği gibi bir eşitsizlik durumu söz konusu mudur?

Cevap:
Bu soruya yukarıda cevap verilmiş oldu.


Soru:
Son günlerde medyada çokça tartışılan "Karşı mahallenin kadınları" için herkes birşeyler söyledi. Fakat basından bazı isimler şu soruların cevaplarını merak ettiklerini ve bunlar için bir açıklama beklediklerini belirttiler. Ruhat Mengi: "Muhafazakâr kesimin yazarlarından şu soruların cevabını istiyorum: 1- Muhafazakâr kesimde makbul doğum kontrol yöntemi diye bir şey var mıdır? 2- Evliyken başka bir erkeği arzulayan kadına nasıl bakarsınız? Sayın Hocam İslam dininin bu konuda ki kuralları nedir?

Cevap:
a) Kürtaj kesin olarak haramdır. Bazı ictihadlara göre tek istisnası, çocuk alınmadığı takdirde anne için kesin hayati tehlikenin bulunmasıdır. Kürtaj dışında azil (spermi dışarıya bırakma), prezervatif kullanma, doğum kontrol hapı kullanma, bunlar bazı sebeplerle yapılamıyorsa kadın sağlık elemanı eliyle spiral uygulatma, ilgilenebileceği kadar çocuğu olanların tüpleri bağlatması gibi doğum kontrol yöntemleri İslam'a gore de makbuldür, meşrudur.
b) Evli iken bir başkasını arzulayan kadının böyle bir isteği olabilir; yani insan tabiatına böyle bir arzu ters düşmez; ama arzuyu fiile dönüştürmek İslam hukuk ve ahlakına ters düşer. Bu sebeple kadının, bu isteğine karşı mücadele etmesi, direnmesi, arzu ettiği kişi ile ilgisini keserek direnmeyi kolaylaştırması… gerekir. Bütün tedbirlerine rağmen bu arzuyu yenemeyen, günah işlemekten korkan kadın kocasından boşanır, arzu ettiği erkek de onu istiyorsa onunla evlenir; evlenmeden herhangi bir cinsel temas, tatmin, davranış günahtır, ayıptır, İslam ahlakına aykırıdır.


Soru:
Şu sıralar medyada özellikle tesettürlü bayanların yaşamları üzerine birşeyler yazılıp-çiziliyor. Sizce bu bayanların hayatının son dönemlerde bu kadar merak uyandırmasının nedenleri neler olabilir? Bunu tesettür anlayışında meydana gelen değişikliklere bağlayabilir miyiz? Yani bu değişim onları daha ön plana çıkarmış olabilir mi?

Cevap:
Sebepler birden fazla ve kesimlere göre değişik olabilir. Bana göre öne çıkan sebep, örtünen kadınların nitelikleriyle ilgilidir. Bir zamanlar ülkemizde köylü, yoksul, okumamış, yaşlı… kadınlar örtünüyordu. Şimdi durum değişti, zengin, okumuş, yüksek kültür ve mevki sahibi kadınlar ve kızlar da örtünüyor; bu tabakanın dindarlığını hazmedemeyenler, gelecekleri için tehlikeli görenler farklı şekillerede ilgi ve tepki gösteriyorlar.


Soru:
Yine bazı çeverelerce iddia edilen "Müslüman kadınlar sekülerleşiyor" iddiası için siz neler söylersiniz? Gerçekten böyle bir durum söz konusu mudur?

Cevap:
Sekülerleşme kadınlara mahsus bir değişim değildir; içinde bulunduğumuz şartlar gereği kadın, erkek, büyük, küçük, dindar, gevşek dinli… herkes bir ölçüde -bilerek veya bilmeyerek- sekülerleşiyor. Sekülerleşme (dine ait alanın daraltılması) olgusu İslam'a göre makbul ve meşru değildir; buna karşı eğitimle mücadele etmek gerekir.

Not: Yukarıdaki sorulara verdiğim cevapların bir kısmı hakkında "İslam'da Kadın ve Aile" isimli kitabımda geniş bilgi vardır.