Soru-(273) Network Marketing'in hükmü nedir?

Network Marketing'in hükmü nedir?

Soru:
Network Marketing'in hükmü nedir?

Cevap:
Network Marketing (1)

Bu işlemin dini hükmü daha önce de bana sorulmuştu ve yazının sonunda okuyacağınız cevabı vermiştim.
Bugün aşağıda okuyacağınız açıklamayı bir okuyucum gönderdi, verdiği bilgilere göre işlem meşru ve masum bir işlem gibi gözükmüyor:


Muhterem hocam,
"Daha önceki yıllarda Titan Saadet Zinciri hakkında yazılar yazarak bu tip soygunların yapılmasına karşı durmuştunuz. Şu anda Titan yapılanmasının daha sinsi ve planlı bir benzeri, "network marketing" sistemini kullanarak ülkemizde faaliyet göstermeye başladı. İstanbul Emniyet Müdürlüğü'nün ilgili birimlerine ihbarda bulunarak bilgi ve belgelerimi paylaştım ancak soruşturmanın ağır yürümesi, her geçen gün yeni insanlarımızın bu ağa düşmesine ve milli sermayemizin Hong Kong merkezli bu dolandırıcılara akıtılmasına sebep oluyor.
"İsterseniz size öncelikle bu şebekenin çalışma sistemini aktarayım.
1-Hong Kong merkezli www.quest.net adında bir site üzerinden faaliyetler yürütülüyor. Bu şirketin Türkiye'de resmi ofisi, yetkilisi, Maliye Bakanlığı'na kaydı vs. herhangi bir resmiyeti bulunmuyor.
2-Bekar evi tarzı, tabelası bile bulunmayan birkaç masa ve sandalye konulmuş, ve kirası bile katılımcılar tarafından ödenen evlerde faaliyet gösteriliyor.
3-Şirkete katılmak için, daha önce katılmış bir üyenin alt dalı olarak bir ürün satın almak gerekiyor. 3 bin TL civarında bir bedel ödeyerek tatil paketi satın alınıyor. Ancak bu tatil paketi, sadece Titan çağrışımı yapmaması ve ortada bir ürün olduğu izlenimi uyandırmak için var. Tatil yapılacak otel, tatil tarihi vs. ile ilgili hiçbir bilgi verilmiyor.
4-Üyeliğe giriş için paralar internet üzerinden kredi kartıyla şirketin Hong Kong merkezine doğrudan ödeniyor. Elden para ödenmiyor. Ödemeyi yaparken alt dalı olduğunuz kişinin bilgilerini de vererek onun para kazanmasını sağlıyorsunuz.
5-Satın aldığınız tatil paketi dışında 30 dolar daha ödeyerek "TC" unvanı alıyor ve yeni üyeler bularak para kazanmaya başlıyorsunuz.
6-Her yeni üye, bulduğu iki üyeyi sağ ve sol kol olarak kendisine belirliyor. Sağ ve sol kollar da kendilerine yeni üyeler bularak olayı dallandırıyorlar. Bir üye, 3 yeni üye kazandırdığında 150 dolar kazanıyor. Ancak sadece sağ üyesi veya sadece sol üyesinin bulunduğu bloktan üye kazanılmışsa, parayı alamıyor. Para akışının devam etmesi için bir üyenin bütün kollarının üye yapmaya devam etmesi gerekiyor.
7-Ödenen paralar, hiçbir şekilde geri alınamıyor. Sistemden çıkmak isteyen kişi, parasını tamamen kaybediyor.


"Sistemin benim gördüğüm kadarıyla İslami açıdan sakıncaları şunlar:
1-Sistem, insanları, bol üye bul, sonra altındakiler çalışsın, ömrünün sonuna kadar düzenli gelirin olsun diyerek tembelliğe itiyor. Millete memlekete faydalı hiçbir üretim yok.
2-Satın alınan hizmet veya üründen cayma hakkınız yok. İslami ticaretin kuralı alan ürünün satın alınırken elde olması, niteliklerinin belli olması kuralına da uyulmuyor. Zaten ürün satmak asıl niyetleri değil.
3-TC adı verilen üyeler, üye buldukça para kazanabiliyor ama aslında en büyük parayı, Hong Kong Serbest Bölgesi'nde kurulmuş naylon şirket kazanıyor. Türkiye'de elde edilen gelirin hiçbir bölümü ülkemizde vergi olarak ödenmiyor. Her işlem internet üzerinden yapılıyor. Milli sermaye ve birikim gayrimeşru yollarla, yabancı ellere aktarılıyor."

Daha önceki soruya şu cevabı vermiştim:
1. Satılan mal helal mal ise -ki, (eski soruda yapılan) açıklamada doğal ve yararlı ürünler olduğu söyleniyor-;
2. Ticarete faiz ve hile karışmıyorsa;
3. İsrafı ve lüks tüketimi teşvik etmiyorsa
Bu alım satım ve buna aracılık etmek caiz, aracılıktan alınan para (prim) helal olur.

Yeni soruda yapılan açıklamaya göre alınan nesne belirsiz, daha da önemlisi "sistemden çıkmak isteyen hiçbir şey alamıyor"; bu da demektir ki, aldığı bir şey yok, işlem göstermelik. Şu halde -cevabımda sıraladığım- caiz olma şartları gerçekleşmiyor ve böyle bir işlem caiz olmaz.


Network Marketing (2)

Merkezi dışarıda olan ve internet üzerinden alım satım yapan, ürünlerini alanlara değil de -belli sayıda- başkalarına da aldıranlara prim veren bir şirketle çalışan birçok insanımızın olduğu ortaya çıktı.
Bu konu bana ilk sorulduğunda şu cevabı vermiştim:
1. ...Satılan mal helal mal ise -ki, soruda yapılan açıklamada doğal ve yararlı ürünler olduğu söyleniyor-
2. Ticarete faiz ve hile karışmıyorsa;
3. İsrafı ve lüks tüketimi teşvik etmiyorsa
Bu alım satım ve buna aracılık etmek caiz, aracılıktan alınan para (prim) helal olur.
Bu, şartlı olarak "caizdir" ifadem üzerine bir vatandaş, "sizin caiz olması için ileri sürdüğünüz şartlar şu şu sebeplerle gerçekleşmiyor" mealinde bir mektup yazdı, onu da olduğu gibi köşemde yayımladım ve "bu açıklamaya göre caiz olmaz" dedim.
Bunun üzerine "Seni mahkemeye vermeleri için şirketin avukatlarına duyuru yaptım" şeklinde sert olanlardan tutun da farklı açıklamalar yapan diğerlerine kadar birçok mektup aldım ve mektuplar devam ediyor.
En son aldığım mektup da şudur:


"Merhaba Değerli Hocam,
Öncelikle ilginize teşekkür ederek başlamak istiyorum. Size mail attığımdan bu yana her gün her internetin başına geçtiğimde cevabınızı bekledim, çünkü vereceğiniz cevaba göre bu işe devam edip etmeyeceğime karar vereceğim.
Sorularınızın cevapları ise; bu ürünler lükstür ve ihtiyacımız olduğu halde değil, itiyacımız olmadığı halde sisteme üye olmak amacıyla alıyoruz ve o ürünü satmak amacıyla değil, kullanmak amacıyla alıyoruz, tabii isteyen satabilir, (o fiyata alıcı bulabilirse) ama kendi sattığı ürün kişiyi firmaya üye yapmaz ancak kişi firmadan yeni bir ürün satın alarak üye olabilir. Ama amaç ürünü satmak için değildir, çünkü kişinin bu işi yapabilmesi ve yeni üyeler bulabilmesi için sisteme önce üye olması gerekir, üye olabilmesi için ise bir ürün almak zorundadır, firmadan ürün almadan üye olamayacağı gibi yeni üyeler de getirememektedir.
Bu konularla alakalı şunları da belirtmek istiyorum Hocam; Sisteme üye olan kişiler genelde orta sınıf insanlardır, yani para kazanmak zengin olmak isteyen kişilerdir, o ürünlere ihtiyacı yoktur, çünkü bu insanlar, el yapımı fiyatı 1000 TL civarında olan saatler, lüks mücevherlere veya tatil paketlerine ihtiyaç duymamaktadır."


Ben de sitelerine girdim ve ürünleri gözden geçirdim.
Bu bilgilerin ışığı altında caiz olma şartlarının gerçekleşmediği kanaatine vardım. Ne demiştik:
1. Satılan mal helal mal ise -ki, soruda yapılan açıklamada doğal ve yararlı ürünler olduğu söyleniyor-
2. Ticarete faiz ve hile karışmıyorsa;
3. İsrafı ve lüks tüketimi teşvik etmiyorsa.

Bu şartlar gerçekleşmiyor; çünkü:
Bu ticaret zinciri a) insanları, para kazanma vaadi ile alım satıma tahrik ediyor (bir çeşit aldatma var), b) ürüne ihtiyacı olmayan kimselere, para kazanma ihtimali olmasa asla almayacağı yabancı malları aldırtıyor, c) zincire katılanların çoğuna göre lüks ve israf olan harcamayı teşvik ediyor, d) ülkemizin parasının gerekli/zorunlu olmadığı halde yabancılara akmasına sebep oluyor.
Bu gerekçelerle bu ticarete katılmanın caiz olmadığını tekrar ifade ediyorum.