Bankaların promosyonu

Türk yargısı ile laikçilerin laiklik anlayışına göre dinin insan hayatındaki tek yeri kişilerin vicdanlarıdır.

"Peki bu vicdandaki din nasıl olur da vicdan sahibinin karar ve eylemlerini etkilemez?" diye sorarsanız ona da şu cevabı veriyorlar: "İnanç ve ibadetlerinde serbest olurlar."

"Peki ibadetlerini, gerektiği için her yerde yapabilirler mi?" derseniz cevapları şudur: "Hayır, her yerde yapamazlar, kamusal ve cami dışındaki kamuya açık yerlerde olmaz, evlerinde ve camilerde olur..."

"Bu anlayışın Cumhuriyet tarihi boyunca uygulama ile alakası nedir?" sorusuna onların cevabı olamaz; çünkü onlar halkın içinde değil, "üstünde"dirler.

Bana sorarsanız cevabım şudur: Müslümanların önemli bi kısmı, mecbur olmadıkları sürece laik cumhuriyet kanunlarına değil, inandıkları dinin kanunlarına uyarak yaşamışlardır, yaşamaktadırlar. Bu da laikliğe aykırı değildir; çünkü kimse buna zorlanmamaktadır.

Bu gerçeğin bir örneği son günlerde aldığım -bankaların promosyonlarıyla ilgili- yüzlerce mektuptur. Bu mektuplardan birini ve ona verdiğim cevabı okuyucularımla paylaşmak isterim:

"Selamun aleyküm hocam.

Vaktinizi almak istemiyorum... Bildiğiniz gibi maaşlarımızı aldığımız bankaların sözleşme gereği, kurumlara ayırdıkları promosyon paralar, kurum çalışanlarına dağıtılıyor. Ben bu parayı kullandım. Daha sonra faizli para olduğu için helal olmadığını duydum. Biraz daha araştırdım, çelişkili cevaplar aldım. Bunun hükmü nedir?

Diğer bir konu, raporlu veya yıllık izinde olduğumuz zamanlarda maaşımızdan ve performans ödemelerinden normalde kesinti yapılıyor. Bu kesinti herhangi bir sebeble olmamışsa ve bize tam ödeme yapılmışsa bu para haram mıdır? Yorumlarınızı alabilirsem sevinirim. Allah'a emanet olun."

Cevap:

1. Faizcilik yaparak para kazanan bankalara mecbur olmadıkça para yatırmak caiz değildir. Çünkü bu bankalar, mesela maaşlarınız onlara yatırıldığında, orada kaldığı sürece, sizin paralarınızla faizcilik yapar ve bundan para kazanırlar. Promosyon adıyla size verdikleri de bu faiz gelirinin küçük bir kısmıdır. Bu sebeple haram-helal kaygısı taşıyan Müslümanların maaşlarını, faizcilik yapmayan bankalara yatırmaları gerekir.

2. İslam'a göre Müslümanlar, karşılarındaki kim olursa olsun yaptıkları sözleşmelere uymak zorundırlar. Müslümanın muhatap olduğu laik bir devlet de olsa, ondan memuriyet kabul etmiş iseniz, ileri sürdüğü şartları da kabul etmişsiniz demektir. Bu şartlar arasında, "Şu durumlarda kesinti yapılır, şu durumlarda yapılmaz" şeklinde bir şart varsa ona uymak zorunludur ve bu söleşmeye göre kesinti yapılması gerekirken yanlışlıkla yapılmamış olursa bunu alıp yemek yerine, ilgili mercie bilgi vererek parayı iade etmek gerekir. İade edilmezse "kul hakkı" yenmiş olur.

03.04.2008