|
3- Mecelle Cemiyeti:
1285-1306/1868-1889 yılları arasında faaliyet gösteren Mecelle cemiyeti Cevdet Paşa'nın başkanlığında -yukarıda anlatılan şekilde- teşekkül etmiş, 1306 yılına kadar çalışmalar yapmış,(37) bu tarihte Sultan Abdulhamîd tarafından lağvedilmiştir.(38) Cemiyette vazîfe alan ulemânın isimleri şöyledir:
Ahmed Cevdet Paşa (v. 1312/1895)
Ahmed Hilmi Efendi (v. 1305/1888)
Seyfeddîn İsmâil Efendi (v. 1299/1882)
Filibeli Halil Efendi (1302/1885)
Şirvânîzâde Ahmed Hulûsi Efendi (v. 1306/1889)
Kara Halil Efendi (v. 1299/1882)
İbn Âbidînzâde Alâuddîn Efendi (v. 1306/1889(39)
Ömer Hilmi Efendi (v. 1307/1889)
Bağdatlı Muhammed Emin Efendi (v. 1309/1891)
Ömer Hulûsi Efendi (v. 1292/1875)
Yûnus Vehbi Efendi (v. 1322/1904)
Kırımlı Abdüssettâr Efendi (v. 1304/1887)
Abdüllâtîf Şükrü Efendi (v.?)
İsâ Rûhî Efendi (v. 1297/1880)
Bu zevatın Mecelle'nin tedvînine iştirak nisbetleri farklı olup yukardaki sıralama bu esasa göre yapılmıştır.(40)
Mecelle'nin tedvînine iştirak etmemekle beraber cemiyette daha sonra vazîfe alan başka zevat da vardır. Cemiyet önceleri Dîvân-ı Ahkâm-ı Adliyye Dairesinde çalışırken sonra Bâb-ı Fetvâ'da çalışmağa başlamıştır. 1303 tarihinde Cevdet Paşa beşinci defa Adliye Nazırı olup cemiyet işleriyle tekrar meşgul olmağa vakit bulduğu zaman eski arkadaşlarından yalnız Ömer Hilmi Efendi kalmış, yeni üye olarak Fetvâ Emîni Muhammed Nurî Efendi, Meclis-i Maârif reisi Ali Haydar Efendi, Meclis-i tahkikat azâsından el-Hacc Muhammed Efendi, Sadreyn Müsteşarı Abdullah Şâkir Efendi tayin edilmişlerdir.(41)
37. Kasâme ve senedât-ı şer'iyyenin tanzîmi meseleleri ile 301 maddelik Usûl-i Muhâkeme-i Hukukiyye kanun lâyihası bu çalışmalar arasındadır. Ayrıca Ömer Hilmi Efendi'ye Diyât ve Evkaf, Ali Haydar Efendi'ye el-İstihkak gibi bölüm ve kitapları hazırlama vazifesi verilmiş, Cemiyetin lağvı üzerine bunlar müzakere edilememiştir.
38. Prof. Mardin'in tetkikine göre verilen bir jurnal Padişahı şüpheye düşürmüş ve bu güzel müessesenin lağvına sebep olmuştur. Bak. age., s. 152-155.
39. Meşhur İbn Âbidîn'in oğludur. Babasının kitabına "Kurratü uyûni'l-ahyâr" adıyle tekmile yazmıştır.
40. Hayatları hakkında geniş bilgi için bak. Prof. Mardin, age., s. 160-166; Dr. Öztürk, age., s. 20-21.
41. Prof. Mardin, age., s. 150-151.
Buradaki iki mavi çizgi arası içerik site editörünce konulmuştur ve rastgele çıkmaktadır. İçeriğini onayladığımız anlamına gelmez, dikkatli davranın.
|
