HayrettinKaraman.net Site Ana Sayfasına Geçiş Facebook Sayfasına Geçiş Twitter Sayfasına Geçiş instagram Sayfasına Geçiş YouTube Sayfasına Geçiş
Siteden rastgele bir sayfa seçer. Hafızadaki önceki sayfaya döner Hafızadaki sonraki sayfaya döner
 


A-Fâizsiz Banka Düşüncesinin Doğuşu ve Gelişmesi:
Son yüzyıl içinde klâsik bankalar İslâm dünyasına girip faâliyetlerini yaygınlaştırınca, İslâm âlimleri- halkın ihtiyaçlarına cevap verebilecek bir alternatif kuruluş teklif etmek yerine- mevcut bankalarla muâmele yapmanın câiz olup olmadığı konusunu tartıştılar. Kimi "haramdır, bu bankalarla herhangi bir muâmele yapılamaz" dedi, kimi de zarûret prensibinden hareket ederek; sınırlı veya mutlak olarak fâizli bankalarla muâmele yapmanın câiz olduğunu ileri sürdü. Prof. Neccâr'ın, 1963-66 yılları arasında Mısır'ın bir bölgesinde kurup denediği fâizsiz banka modeli ilk alternatif denemedir. Onun hikâyesini ve esaslarını bu kitapta okuyacaksınız. 1974 yılında Cidde'de kurulup, 1975 yılında faâliyete geçen ve halen faâliyetini devam ettiren İslâm Kalkınma Bankası; yaşayan fâizsiz bankaların ilkidir. 1940 yılından 1974 yılına kadar, klâsik fâizli bankalara karşı kurulması gereken İslâm bankaları konusunda yazılan kitaplar ve raporların sayısı yirmi civarındadır.1
Bu erken devir yazarlarının teorilerini şu noktalarda özetlemek mümkündür:
1) Dar gelirlilere zarar verdiği için ticârî bankaların kredi vermelerine izin verilmemelidir; bu husûs, para musluğu elinde bulunan devlete bırakılmalıdır.
2) Banka bütün faâliyetlerini, fâiz temeline değil, kâr ve zararda ortaklık temeline oturtur. Bu ortaklık şirket şeklinde olabileceği gibi, sermâye bir yandan iş ve emek diğer taraftan olan "mudârebe" şeklinde de olabilir. Konu üzerinde düşünen ve yazanların büyük çoğunluğu, bankaya para yatıran ile bankanın ve banka ile onun sermâyesini kullananın ilişkisini "mudârebe" ortaklığı temeline oturtmuşlardır.
3) Prof. Dr. Hamîdullah, tüketmek ve harcamak maksadı ile alınan ödünç paraların fâizsiz olarak alınıp verilebilmesi için, Haydarabad'da başarı ile uygulanan yardım derneklerinin genelleştirilmesine çağrıda bulunmaktadır.
4) Kureyşî'nin modeline göre; banka ne mûdîlere fâiz öder, ne de alanlardan fâiz ister; devlet diğer amme hizmetleri gibi, bu maksada yönelik faâliyet gösteren bankaların da giderlerini karşılar. Mevdûdî de er- Ribâ isimli eserinde aynı modeli tavsiye etmektedir. Kureyşî ve Mevdûdî'ye göre bankalar, aynı zamanda kârlı proje ve yatırımların sermâyelerine de ortak olabilirler.
5) Ahmed Erşâd 'ın araştırması zirâat, sanâyî, iskân gibi belli konularla meşgul olan bankaların kurulmasını öngörmekte, aynı zamanda merkez bankasının faâliyetleri ile bunun devletlerarası ticaretle ilgisini de ihtivâ etmektedir.
6) Muhammed Abdullah el- Arabînin kitabında ve 1972 yılında Cidde'de toplanan İslâm Ülkeleri Dışişleri Bakanları Konferansı'na sunulan raporda - ki bu raporu hazırlayanlar arasında Prof. En- Neccâr da vardır- ticaret ve kalkınmaya yönelik devletlerarası bankaların kurulması ve bu bankaların iç ve dış ticaret ile yatırım ve kalkınma konularında düzenleyici rol oynamaları üzerinde durulmuştur.
7) Kitabında genişçe görüleceği üzere Prof. Neccâr, kurulacak bölge bankalarında tasarruf ve yatırım yanında -zekât fonundan da faydalanılarak- sosyal hizmetlerin îfâ edilmesini, böylece bölge kalkınmasına katkı sağlanmasını istemektedir.
8) Muhammed Azîz yurtdışı işlemlerinin tamamen devlet bankalarına bırakılmasını, yurt içinde, kurumların faâliyetlerinin finansmanında-bir ilâ üç aylık-kısa vâdeli finansman gelirinin, kurumun yıllık kazancının ortalamasına göre hesap edilmesi fikrini savunmaktadır.
9) Muhammed Necâtullah Sıddîkî İslâmî bir düzende merkez bankasının rolünü ve ticârî bankalarla ilişkisini, bankalar için gerekli bulunan likiditenin sağlanması, kamu sektörünün finansmanı için devlet sertifikalarının kullanılması, bir teşvik faktörü olarak bu sertifikaları satın alanlara bazı muâfiyetlerin tanınması.... açısından ele almıştır.
10) Kureyşî ve Mevdûdî gibi - yukarıda sözü edilen raporu hazırlayan - Mısırlı iktisatçılar da teşvik tedbiri olarak, bankada cârî hesabı bulunanların banka masraflarından muâf tutulmalarını, zekât fonundan bunlara fâizsiz ödünç para verilmesini, cârî hesabında belli bir miktar parayı bulunduranlara ve kâr- zarar ortaklığı belgesi alanlara, finansman kolaylığı (fâizsiz) sağlanmasını ileri sürmüşlerdir.
11) Ali Abdurrasûl, diğer yazarlardan ayrılarak - tek başına- ticârî evrakta iskontoyu câiz görmüştür.
12) Mevdûdî bankaların, zekâtı toplama ve dağıtma işi ile meşgul olmamaları gerektiği görüşündedir.
13) Muhammed Bâkır es-Sadr, Küveyt Finans Kurumu'nun hazırlık çalışmalarını yapan komisyonun isteği üzerine hazırladığı raporunda, klâsik bankalar arasında çalışacak ve faâliyetlerini fâizsiz olarak yürütecek olan bir banka modelini ele almış ve şu konularda diğer yazarlardan ayrılmıştır: a) Parasını bankaya koyanlar zarara katılmamalıdırlar. b) Fâizsiz bankalar, giderlerini karşılamak üzere bazı mallarını - bir kısım sermâyesini - klâsik bankalara yatırmalı ve bunlardan fâiz almalıdır. c) Banka işlemlerinin büyük kısmı, mudârebe değil cu'âler (belirsiz bir iş veya hizmete karşılık olarak önceden belirlenmiş meblağ esasına göre iş ve hizmet) esasına dayanmalıdır.
14) Küveyt Finans Kurumu'nun hazırlık çalışmalarını yapan komisyon ise; mudârebe temeline dayalı yatırımların çeşitlendirilmesine, ortakların ve kâr- zarar hesabına para yatıranların zararlarını karşılamak maksadı ile ihtiyat ve tahsisat ayrılmasına önem vermiştir.
15) Bazı yazarlar dönmeyen alacaklar ve bu mâhiyetteki kayıpları karşılamak üzere, karşılıklı yardımlaşma esasına göre çalışan bir sigorta sisteminin kurulmasını, buraya sermâye kullananlar ile zekât fonunun da katkıda bulunmasını teklif etmektedirler.


1. Bu kitapların tam listesi için bak. Dr. Cemâlüddîn Atiyye, "İslâm Bankaları, Katar, 1986, s. 168-170.


Buradaki iki mavi çizgi arası içerik site editörünce konulmuştur ve rastgele çıkmaktadır. İçeriğini onayladığımız anlamına gelmez, dikkatli davranın.

  Şu anda sayfası gösterilen kitap.
Bu Kitapta:
Önceki Başlık
Sonraki Başlık
İçindekiler
Site Sayfaları
Ana Sayfa
Hakkında
Makaleleri
Kitapları
Soru Konuları
Soru Listesi
Hayrettin Karaman`ın Sohbetleri
Şiirleri
Bestelenmiş ve Seslendirilmiş Şiirleri
Bütün site içeriğinin genel kelime indeksi.
Sitede Arama
Hayrettin Karaman'ın Siteye Son Eklenen Yazıları
E-posta
Siteyi Link ve Kaynak Gösterimi
m.HayrettinKaraman.net Mobil-Metin Versiyonu Hakkında

Facebook Sayfası:

Bulunduğunuz Sayfayı:



Sayfa başına gider Siteden rastgele bir sayfa seçer. Hafızadaki önceki sayfaya döner Hafızadaki sonraki sayfaya döner
   
Bu Kitapta: Önceki Başlık Sonraki Başlık İçindekiler